Przedszkole Samorządowe nr 1 w Krzepicach

Indywidualizacja to uwzględnienie w systemie dydaktyczno – wychowawczym różnic indywidualnych miedzy uczniami i stosowanie takich zabiegów pedagogicznych, które (przy uwzględnieniu owych różnic) sprzyjają maksymalnemu rozwojowi osobowości uczących się (Lewowicki).

 Każda grupa społeczna to zespół uczniów zróżnicowanych pod względem zdolności. Szczególna uwagę trzeba jednak zwrócić na tych, którzy mają trudności z opanowaniem podstawowych wiadomości i umiejętności oraz uczniów bardzo zdolnych, którzy doskonale radzą sobie na lekcjach.

  Do kogo adresowana jest indywidualizacja w szczególności? Do: 

• Ucznia szczególnie zdolnego
• Ucznia niepełnosprawnego
• Ucznia z choroba przewlekłą
• Ucznia ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
• Ucznia z zaburzeniami komunikacji językowej
• Ucznia będącego w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej
• Ucznia mającego trudności w opanowaniu wymagań edukacyjnych
• Ucznia mającego trudności w nawiązywaniu relacji interpersonalnych

Zadaniem nauczyciela jest rozpoznawanie potencjalnych możliwości i indywidualnych potrzeb dziecka oraz taka organizacja zajęć, aby te potrzeby były zaspokojone. Diagnoza wstępna, dokonywana na podstawie obserwacji, analizy wytworów oraz wywiadu z rodzicami, jest niezbędna, aby poznać mocne strony dziecka oraz obszary wymagające wsparcia. Jest także podstawą do podjęcia natychmiastowych, odpowiednio ukierunkowanych, zindywidualizowanych oddziaływań w zakresie nauczania i wychowania.

 Nauczyciel ma ogromny wpływ  na rozwój dziecka – to on kształtuje  środowisko edukacyjno – wychowawcze, w którym oprócz domu przebywa dziecko. Systematyczne zajęcia prowadzone przez specjalistę pozwalają na głęboką pracę terapeutyczną, jednak jej efekty musza być utrwalone dzięki codziennej pracy nauczyciela, w czasie wszystkich zajęć w przedszkolu. To na nauczycielu spoczywa największa odpowiedzialność za taką organizację zajęć, aby miały one charakter jak najbardziej zindywidualizowany i dzięki temu odpowiadały na potrzeby każdego z dzieci

 Indywidualizacja zajęć to pewnego rodzaju sztuka. Aby łatwiej nam się pracowało z dziećmi na różnych poziomach rozwoju  powinniśmy uwolnić się od „widma” realizacji programu. Wybrany program powinien stać się jedynie pomocą w realizacji  zajęć, które pozwolą na urzeczywistnianie celów rozwoju każdego dziecka, we współbrzmieniu z celami nauczyciela.

 Rolą nauczyciela jest stwarzanie takich sytuacji dydaktycznych, które pozwolą każdemu dziecku na indywidualny rozwój, a nauczycielowi na realizację treści programowych i zaleceń MEN oraz osiągnięcie satysfakcji zawodowej. Aby sprostać takim oczekiwaniom możemy stosować różne metody i formy pracy, które pozwolą dzieciom w aktywny sposób rozwijać własną wiedzę i umiejętności. Warto nauczać się budować scenariusze zajęć, aby było w nich miejsce na indywidualizację.

W procesie indywidualizowania potrzebne jest dostosowywanie celów, treści i środków dydaktycznych do możliwości uczenia się dzieci. W tym celu zaleca się wykorzystywanie wielozmysłowości w nauczaniu. Wielozmysłowość stanowi doskonałe narzędzie indywidualizujące pracę ucznia oraz zachęca uczniów do odkrywania , eksperymentowania, stawiania pytań i poszukiwania rozwiązań.

  Nauczanie wielozmysłowe przebiega dwuetapowo. Pierwszy etap to stymulowanie zmysłów.  Na tym etapie dostarczamy dzieciom różnorodnych bodźców. Natomiast drugi , to integrowanie doznań zmysłowych, na którym dbamy o to, aby bodźce zostały właściwie odebrane i przetworzone.

Przykłady indywidualizacji:

• Przygotować zadania podstawowe
• (A) dla wszystkich dzieci i zadania trudniejsze
• (B) dla tych, którzy wykonują pierwsze. Podczas, gdy dzieci pracują nad zadaniem A nauczyciel kontroluje przebieg tej pracy, sprawdza jej poprawność, a następnie daje nowe zadania tym, którzy już skończyli
• Możemy podać dzieciom dwie wersie zadania domowego: łatwiejszą i trudniejszą do wyboru
• Dzieci najzdolniejsze mogą wykonać obie wersje zadania.

Jak pomagać dzieciom?

• Przeformuować pytanie lub naprowadzić na właściwy trop, jeśli dzieci nie potrafią odpowiedzieć
• Chwalić, kiedy odpowiadają wystarczająco dobrze
• Dać im sposobność poprawienia prac niewystarczająco dobrych
• Upewnić ich , że w razie potrzeby otrzymają pomoc

Podtrzymywanie motywacji:

• Zachęcać i pozytywnie komentować
• Pomóc ustalić realistyczne cele i oceniać osiągnięcia
• Zachęcać do „bicia rekordów życiowych”, a nie do rywalizacji z kolegami
• Oceniać nie za to jak wypadają w porównaniu z innymi dziećmi, ale za wysiłek i rezultat
• Doceniać wysiłki dziecka, czyli zauważać każdą próbę rozwiązania zadania, nawet jeśli nie kończy się sukcesem „Widzę, że bardzo się starasz”
• Zachęcać do podejmowania kolejnych prób „Spróbuj jeszcze raz”
• Motywować do ponawiania prób „wierzę, że ci się uda”
• Kończyć ćwiczenia łatwym zadaniem, zapewniającym sukces, dobre samopoczucie i motywację do następnych prac
• Nagradzać dziecko na przykład lubiana przez nie zabawką
• Instrukcje niech będą proste, w razie potrzeby podzielone na części, by dziecko dało radę zapamiętać je

Współczesna edukacja przedszkolna kładzie nacisk na nowy styl pracy z dzieckiem. Nauczyciel traktuje dziecko jako partnera , pomaga mu w indywidualnym rozwoju. Wskazuje, w jakim kierunku ten rozwój może i powinien zmierzać. W tym celu działania edukacyjne powinny być skierowane na stosowanie różnorodnych metod pracy, takich jak:

• Metoda odtwarzania, na przykład podczas nauki wiersza, piosenki, tańca
• Metody słowne (rozmowy, opowiadania, zagadki)
• Metody żywego słowa oddziałujące na dziecko przez środki artystyczne
• Metody podające gotowy materiał
• Metody problemowe (odkrywanie) – gry dydaktyczne, „burza mózgów”, inscenizacja
• Metody aktywizujące (przeżywanie)- drama, wystawa, pokaz
• Metody praktyczne (działanie) – ćwiczenia

Aby prawidłowo organizować indywidualizację pracy należy:

• Systematycznie realizować działania wspierające
• Stosować wyłącznie ćwiczenia o charakterze zabawowym
• Planować wszechstronną aktywność dziecka, częsta zmiana form aktywności
• Dbać o atrakcyjność zajęć
• Przygotowywać odpowiednie pomoce
• Elastycznie planować czas trwania zajęć, dostosowując do wydolności psychofizycznej dziecka
• Odpowiednio dobierać porę zajęć. Praca indywidualna nie powinna się odbywać kosztem czasu przeznaczonego na zabawę
• Zmieniać lokalizację ćwiczeń- doskonałym miejscem są kąciki zabaw

Systematyczna, dobrze zaplanowana, przeprowadzona w odpowiednich warunkach praca indywidualna przyniesie pozytywne efekty i skutki